• 1- عاملي كه باعث انتقال صفات و ويژگي ها از نسلي به نسل ديگر مي شود ، ماده‌ي ژنتيك نام دارد.
• 2- در ماده‌ي ژنتيك اطلاعات و دستورالعمل هايي نهفته است كه بسياري از ويژگي هاي جاندار به آن بستگي دارد.
• 3- براي آنكه مولكولي بتواند نقش ماده‌ي ژنتيك را داشته باشد بايد 1- بتواند اطلاعات ژنتيك را در خود ذخيره كند. 2- آنها را از نسلي به نسل ديگر منتقل كند. 3- نسبتاً پايدار باشد تا بتواند در سراسر زندگي فرد ، خود را حفظ كند.

در جستجوي ماده ي ژنتيك

• 4- در سال 1928، فردريك گريفيت كه باكتري شناس بود ، سعي داشت تا واكسني عليه باكتري مولد ذات الريه بسازد.
• 5- نام علمي باكتري مولد ذات الريه ، استرپتوكوكوس نومونيا مي باشد.
• 6- گريفيت روي دو سويه از اين باكتري كار مي كرد كه يكي از آنها كپسولي پلي ساكاريدي دارد كه اطراف باكتري را احاطه كرده ولي ديگري بدون كپسول پلي ساكاريدي است.
• 7- سويه‌ي كپسول دار باعث ايجاد بيماري مي شود ولي سويه‌ي بدون كپسول بيماري‌زا نيست.
• 8- آزمايش هاي گريفيت به ترتيب زير است:
• a) او باكتري هاي كپسول دار را به موش ها تزريق كرد و ديد كه موش ها بيمار شدند ولي با تزريق باكتري هاي بدون كپسول موش‌ها بيمار نشدند.
• b) گريفيت براي اينكه بفهمد آيا كپسول باعث بيماري مي شود ، تعدادي باكتري كپسول دار را با گرما كشت و به موش هاي سالم تزريق كرد و ديد كه اين بار موش ها بيمار نشدند. در نتيجه فهميد كه خود كپسول ، عامل بيماري نيست.
• c) او سپس باكتري هاي بدون كپسول زنده و باكتري هاي كپسول دار كشته شده را با هم مخلوط و به موش ها تزريق كرد و مشاهده كرد كه همه ي موش ها بيمار شده و مردند.
• d) او با كمال تعجب مشاهده كرد كه در خون اين موش ها ، بعضي از باكتري هاي بدون كپسول ، كپسول دار شده‌اند.
• 9- تغيير شكل دادن باكتري هاي بدون كپسول و كپسول دار شدن آنها امروزه ترانسفورماسيون ناميده مي شود.
• 10- باكتري هاي بدون كپسول با دريافت مواد ژنتيك از محيط خارج ، در خصوصيات ظاهري خود ، تغييراتي به وجود آوردند.

آزمايش ايوري

• 11- آزمايش ايوري به شناسايي عامل ترانسفورماسيون انجاميد و ماهيت ماده ي ژنتيك را آشكار كرد.
• 12- ايوري و همكارانش مي دانستند كه در سلول چهار نوع ماده ي شيميايي اصلي وجود دارد كه عبارتند از 1- كربوهيدرات ها 2- ليپيد ها 3- پروتئين ها 4- نوكلئيك اسيدها بنابراين عامل ترانسفورماسيون هر چه باشد ، بايد يكي از اين چهار نوع باشد.
• 13- در زمان ايوري ، آنزيم هاي تخريب كننده ي اين چهار نوع ماده ي شيميايي در دسترس بود.
• 14- مراحل آزمايش به اين صورت بود كه :
• a) آنان ابتدا عصاره‌ي سلولي باكتري هاي كپسول دار كشته شده را استخراج كردند.
• b) آنان اين عصاره‌ي سلولي را چند قسمت كردند و به هر قسمت آنزيم تخريب كننده ي يكي از مواد شيميايي اصلي را اضافه كردند.
• c) آنها كوشيدند كه با هر قسمت به صورت جداگانه ، با وارد كردن باكتري هاي بدون كپسول زنده باعث ترانسفورماسيون بشوند.
• 15- آنها مشاهده كردند كه فقط زماني ترانسفورماسيون رخ مي دهد كه نوكلئيك اسيد ( DNA ) تخريب نشده باشد. در نتيجه عامل ترانسفورماسيون DNA مي باشد.
• 16- تا پيش از ايوري دانشمندان به دو دليل فكر مي كردند كه عامل ترانسفورماسيون نوعي پروتئين است 1- پروتئين ها بسيار متنوع هستند 2- پروتئين ها در سلول كارهاي مختلفي انجام مي دهند.
• 17- ايوري دريافت كه اگر پروتئين ها را با آنزيم تخريب كننده از بين ببريم ، باز هم ترانسفورماسيون انجام مي شود. پس پروتئين نمي تواند عامل ترانسفورماسيون باشد.
• 18- ايوري براي تحكيم ادعاي خود ، DNAي باكتري هاي كپسول دار را به صورت خالص تهيه كرد و آن را وارد محيط كشت باكتري هاي بدون كپسول كرد و مشاهده كرد كه ترانسفورماسيون رخ مي دهد. پس بدون ترديد عامل ترانسفورماسيون ، DNA مي باشد.

قسمت دوم - ساختار شيميايي نوكلئيك اسيد ها

• 19- قبل از ايوري دانشمندان با ساختار شيميايي نوكلئيك اسيدها آشنايي داشتند اما از كار اين مولكول ها اطلاعي نداشتند.
• 20- در سال 1870 ، فردريك ميشر از هسته ي سلول ، ماده اي استخراج كرد كه خاصيت اسيدي داشت و به همين خاطر آن را نوكلئيك اسيد (اسيد هسته‌ي) ناميد.
• 21- نوكئيك اسيد هاي سلول دو نوع هستند. 1- ريبو نوكلئيك اسيد و 2- دئوكسي ريبونوكلئيك اسيد.
• 22- ريبو نوكلئيك اسيد كه با اختصار RNA ناميده مي شود در ساختار خود داراي قند ريبوز است. ولي در DNA (دئوكسي ريبونوكلئيك اسيد) قند دئوكسي ريبوز به كار رفته است.
• 23- نوكلئيك اسيد ها همانند قند ها نوعي پلي مر هستند.و واحد هاي مونومري آنها نوكلئوتيد نام دارد.
• 24- هر نوكلئوتيد خود از سه بخش تشكيل شده است 1- يك قند 5 كربنه 2- يك تا سه گروه فسفات 3- يك باز آلي نيتروژن دار ( دوحلقه اي = پورين و تك حلقه‌اي = پريميدين)
• 25- قند 5 كربنه در DNA ، دئوكسي ريبوز و در RNA ، ريبوز است.
• 26- بازهاي آلي نيتروژن دار در DNA چهار نوع هستند 1- آدنين ( A ) 2- تيمين ( T ) 3- سيتوزين ( C ) و 4- گوانين ( G )
• 27- در RNA به جاي باز آلي تيمين ، باز الي ديگري به نام يوراسيل ( U ) به كار رفته است.
• 28- تفاوت هاي RNA با DNA در
  1- نوع قند ( ريبوز در RNA و دئوكسي ريبوز در DNA )
  2- تعداد رشته ( RNA‌تك رشته اي و DNA‌دو رشته‌اي )
  3- باز آلي نيتروژن دار ( در DNA تيمين و در RNA يوراسيل )
  4- محل قرار گرفتن ( DNA‌در هسته و RNA هم در هسته و هم در سيتوپلاسم) است.
• 29- از اتصال نوكلئوتيد ها با يكديگر ، پليمري خطي به وجود مي آيد كه به آن يك رشته‌ي پلي نوكلئوتيدي گفته مي شود.
• 30- اتصال نوكلئوتيدها با هم از طريق ايجاد پيوند كوالان بين قند از يك نوكلئوتيد با گروه فسفات از نوكلئوتيد ديگر ، صورت مي گيرد.
• 31- نوكلئوتيد ها به حالت آزاد سه گروه فسفات دارند ولي هنگام برقراري پيوند دو گروه فسفات خود را از دست مي دهند.
• 32- پيوند بين دو نوكلئوتيد را پيوند فسفو دي استر مي نامند.
• 33- اگر به دو انتهاي رشته ي پلي نوكلئوتيدي نگاه كنيم ، خواهيم ديد كه دو انتها با هم متفاوت هستند به صورتي كه در يك انتها فسفات داريم و در انتهاي ديگر فسفات نداريم.
• 34-چون دو انتهاي رشته‌ي پلي نوكلئوتيدي مثل هم نيست ، مي گويند كه رشته ي پلي نوكلئوتيدي داراي قطبيت است.

كشف ساختار DNA

• 35- مشاهدات چارگف كه :
• a) در آغاز دهه‌ي 1950 ، مقدار باز هاي DNA‌را در جانداران مختلف اندازه گيري كرد
• b) او مشاهده كرد كه بين نسبت بازهاي DNA رابطه خاصي وجود دارد به اين صورت كه نسبت A به T و نسبت C به G برابر عدد 1 است
• c) يعني اينكه مقدار A و T و همچنين مقدار C و G با هم برابر است.
• 36- داده هاي حاصل از پراش پرتو X :
• a) در اين روش ، پرتو X مستقيماً به بلور جسمي كه مي خواهند به ساختار آن پي ببرند ، تابانده مي شود و پرتو ها پس از برخورد به جسم پراكنده مي شوند و روي صفحه ي حساس فيلم كه در پشت بلور قرار دارد ، ثبت مي شود.
• b) پژوهشگران با تجزيه و تحليل الگوهاي پيچيده‌اي كه روي فيلم ثبت مي شود ، مي توانند ساختار مولكول را تعيين كنند.
• c) اين كار براي بررسي ساختار DNA‌انجام شد.
• 37- موريس ويلكينز و روزالين فرانكلين :

اين دو ، با روش پراش اشعه‌ي X ، تصاويري از بلور DNA تهيه كردند و با بررسي اين تصاوير روشن كردند كه مولكول DNA به صورت مارپيچي است كه دو يا سه زنجيره دارد.

• 38- مدل واتسون و كريك :
• a) اين دو سرانجام در سال 1953 با كمك يافته هاي چارگف و داده هاي حاصل از روش پراش پرتوهاي X توسط ويلكينز و فرانكلين و نيز شناختي كه خود از پيوند هاي شيميايي داشتند ، مدلي براي DNA پيشنهاد دادند.
• b) مدل امروزي DNA ، همان مدل واتسون و كريك است.
• c) طبق مدل اين دو ، DNA :
• i) از دو رشته ي پلي نوكلئوتيدي تشكيل شده است كه حول يك محور فرضي ، به دور يكديگر پيچ خورده اند.(مدل مارپيچ دو رشته‌اي )
• ii) مارپيچ دو رشته اي شبيه نردباني است كه حول يك محور فرضي پيچ خورده است.
• iii) نرده هاي اين نردبان را گروه هاي قند - فسفات تشكيل ميدهند و پله هاي آن را باز هاي آلي كه به صورت جفت در مقابل هم هستند.
• iv) بين باز هاي آلي كه در مقابل هم هستند ، پيوند هيدروژني وجود داردكه همين پيوند هاي هيدروژني بين بازها دو رشته را در كنار هم نگه مي‌دارد.
• v) دو بازي كه در دو رشته در مقابل هم هستند و با هم پيوند هيدروژني دارند را جفت باز مي نامند.
• vi) جفت شدن باز ها از قوانين خاصي پيروي مي كندكه مربوط به ساختار بازها است به صورتي كه مكمل هم هستند.
• vii) هميشه آدنين از يك رشته در مقابل تيمين از رشته ي ديگر و سيتوزين از يك رشته در مقابل گوانين از رشته ي ديگر قرار مي گيرد.
• 39- جفت بودن بازها در DNA ، اصل چارگف را را توجيه مي كند.
• 40- بر اساس جفت بودن باز ها مي توان گفت كه هر رشته مكمل رشته‌ي مقابل است.
• 41- ترتيب باز هاي يك رشته ، ترتيب بازهاي رشته ي مقابل را تعيين مي كند.
• 42- تحقيقات نشان دهده است كه اطلاعات وراثتي را ترتيب و تعداد بازها ، تشكيل مي دهند.
• 43- هيچ محدوديتي براي تعداد وترتيب بازها در يك رشته وجود ندارد.اما با مشخص شدن توالي بازهاي يك رشته ، رشته ي مقابل بايد مكمل آن باشد.

همانند سازي DNA

• 44- واتسون و كريك بيان كردند كه وجود رابطه‌ي مكملي بين بازها در DNA مي تواند در فرآيند همانند سازي آن نقش اساسي داشته باشد.
• 45- در همانند سازي DNA ، دو رشته ي آن به كمك آنزيم هليكاز ، مانند زيپ از يكديگر جدا مي شوند و سپس از روي هر رشته ، رشته ي جديدي ساخته مي شود.
• 46- در همانند سازي ، با استفاده از نوكلئوتيد هاي آزاد در سيتوپلاسم ، در مقابل A باز T و در مقابل C باز G قرار مي گيرد.
• 47- چون هر DNA‌دختر ، يك رشته ي قديمي و يك رشته ي جديد دارد ، مي گويند كه همانند سازي DNA به طريقه‌ي نيمه حفظ شده است.
• 48- در همانند سازي دو ملكول DNA توليد مي شود كه هر يك داراي يك رشته ي DNA جديد و يك رشته ي DNA قديمي هستند.
• 49- رديف نوكلئوتيد ها در هر يك از مولكول هاي DNA ي حاصل ، يكسان است.
• 50- همانند سازي DNA به كمك آنزيم DNA پلي مراز صورت مي گيرد.
• 51- آنزيم DNA پلي مراز در طول DNA حركت مي كند و نوكلئوتيد هاي آزاد را در مقابل نوكلئوتيد مكمل خود در رشته‌ قرار مي دهد.
• 52- آنزيم DNA پلي مراز داراي توانايي ويرايش هم مي باشد يعني در صورتي كه نوكلئوتيدي اشتباهي به DNA اضافه شود ( مكمل نباشد) آنزيم DNA پلي مراز بر مي گردد و آن را جدا كرده و نوكلئوتيد درست را به جاي آن قرار مي دهد.
• 53- اگر DNA پلي مراز نتواند كار ويرايش را درست انجام دهد ، به اين اشتباه تصحيح نشده جهش مي گويند.
• 54- اگر جهش مربوط به سلول هاي جنسي باشد ، مي تواند به نسل بعد نيز منتقل شود.
• 55- در همانند سازي ، دوراهي همانند سازي ايجاد مي شود ، يعني در يك نقطه ي خاص دوراهي باز مي شود و همانند سازي پيش مي رود .
• 56- در باكتري ها دو ، دو راهي همانندسازي ايجاد مي شود كه همانند سازي در آن ها در دو جهت پيش مي رود تا سرانجام در نقطه‌اي مقابل نقطه ي شروع به همديگر برسند.
• 57- در سلول هاي يوكاريوتي ، به خاطر طويل بودن DNA ، چندين دوراهي همانند سازي ايجاد مي شود تا كار همانند سازي سريعتر صورت گيرد.
• 58- اگر همانند سازي انسان مانند باكتري با دو دوراهي همانند سازي انجام مي شد، همانند سازي هر كروموزوم 33 روز طول مي كشيد در حالي كه اين كار به خاطر وجود تعداد زياد دوراهي هاي همانند سازي 8 ساعت به طول مي انجامد.

نكات فصل ششم درس زيست شناسي- سوم تجربي - كروموزوم ها و ميتوز

مقدمه

• 1- توليد مثل فرآيندي است كه در طي آن جاندار، افراد نسل بعد خود را به وجود مي آرود.
• 2- براي يافتن پاسخ پرسش هاي خود در مورد توليد مثل بايد به سراغ سلول برويم چون هر جاندار يا خود يك سلول است (تك سلولي ) يا زماني يك سلول بوده است.
• 3- تقسيم سلول در سراسر طول زندگي يك جاندار ، رخ مي دهد.
• 4- تقسيم سلول باعث 1- رشد و نمو بدن ، 2- ترميم بخش هاي آسيب ديده و 3-توليد مثل جاندار مي شود.
• 5- تقسيم سلول انوع مختلفي دارد كه عبارتند از :
  1- تقسيم دوتايي در باكتري ها براي توليد مثل
  2- تقسيم ميتوز براي رشد ونمو و ترميم و توليد مثل غير جنسي
  3- تقسيم ميوز براي ايجاد گامت به منظور توليد مثل جنسي
• 1- در همه ي انواع تقسيم ها ، سلول در حال تقسيم ، سلول مادر و سلول هاي حاصل از تقسيم را سلول هاي دختر مي نامند.
• 2- سلول هاي دختر به سلول مادر شباهت هاي فراوان دارند.
• 3- هنگام تقسيم ، ماده ي ژنتيك از سلول مادر به سلول هاي دختر منتقل مي شود و خصوصيات سلول مادر را به سلول هاي دختر منتقل مي كند.

توليد مثل باكتري ها

• 4- ساده ترين نوع تقسيم در باكتري ها ديده مي شود. ( تقسيم دوتايي)
• 5- DNA ي باكتري ها ، مولكولي بسته يا حلقوي است كه به غشاي پلاسمايي متصل است.
• 6- تقسيم دوتايي نوعي توليد مثل غير جنسي است كه به توليد زاده هاي يكسان منجر مي شود.
• 7- توليد مثل غير جنسي ، توليد مثلي است كه درآن فقط يك والد شركت دارد و زاده ها كاملا شبيه والد خود هستند.
• 8- تقسيم دوتايي به دنبال همانند سازي DNA صورت مي گيرد كه در طي آن با اضافه شدن غشاي سلولي جديد به نقطه‌اي از غشا كه بين دو مولكول DNA قرار دارد پيش مي رود ، غشا از وسط به درون سلول فرو مي رود تا سرانجام سلول را به دو نيم مي كند. همزمان با فرورفتگي غشا ، ديواره‌ي سلول نيز در محل جدايي اين دو سلول جديد تشكيل مي شود.
• 9- در تقسيم دوتايي هر يك از دو سلول جديد داراي يكي از دو نسخه‌ي DNAيي است كه كاملا يكسان هستند.
• 10- تكثير سلول باتكثير صفحه‌اي از كتاب متفاوت است چون در تكثير صفحه ي كتاب نسخه‌ي اصلي تغيير نمي كند ولي در تقسيم سلول مادر دو سلول دختر به وجود مي آيد و سلول مادر ديگر به صورت قبلي وجود ندارد.

توليد مثل در سلول هاي يوكاريوتي

• 11- سلول هاي يوكاريوتي بر خلاف سلول هاي پروكاريوتي ، هسته‌اي سازمان يافته دارند و ماده ي ژنتيك آنها توسط پوشش هسته از سيتوپلاسم جدا مي شود.
• 12- بخش مهمي از DNAي سلول هاي يوكاريوتي درون هسته و در اجزايي به نام كروموزوم جاي دارد.
• 13- اطلاعات زياد DNA در واحد هايي به نام ژن ذخيره شده است.
• 14- هر ژن قسمتي از DNA است كه براي ساختن پروتئين و يا RNA مورد استفاده قرار مي گيرد.
• 15- يك مولكول DNA هزاران ژن دارد كه همانند واگن هاي قطار به دنبال هم قرار گرفته‌اند.
• 16- ژن ها نقش مهمي در رشد و نمو بدن و تنظيم كاركرد بدن بر عهده دارند.
• 17- درون هسته‌ي سلول هاي يوكاريوتي ، معمولا چندين كروموزوم قرار دارد.
• 18- هر كروموزوم حاوي DNA و پروتئين است.
• 19- وقتي سلول در حال تقسيم نيست ، كروموزوم ها به صورت رشته هايي بلند و باريك و در هم تنيده به نام كروماتين قرار دارند.

•20- وقتي سلول براي تقسيم آماده مي شود ، هر يك از رشته هاي نامشخص كروماتين ، همانند سازي مي كنند و سرانجام كروموزوم هاي مضاعف شده را به وجود مي آروند.

•21- هر رشته‌ي كروماتين در اصل يك كروموزوم است.

• 22- در هنگام تقسيم ، هر رشته ي بلند و باريك كروماتين ، كوتاه و قطور و فشرده مي شود كه در اين حالت به آن كروماتيد گفته مي شود.
• 23- در كروموزوم مضاعف شده ، دو كروماتيد در ناحيه‌اي به نام سانترومر به هم متصل مي شوند.
• 24- دو كروماتيد متصل به هم در كروموزوم هاي مضاعف شده ، كروماتيد هاي خواهري ناميده مي شوند كه كاملا همانند يكديگر هستند.
• 25- فشرده شدن DNA به كمك پروتئين هايي به نام هيستون صورت مي گيرد.
• 26- DNA در محل هايي ، حدود دو دور به دور مجموعه‌ي هشت تايي (8) مولكول هاي هيستون مي پيچد و ساختاري به نام نوكلئوزوم به وجود مي آرود.
• 27- ساختار نوكلئوزوم شبيه گردن بند مرواريد است كه مهره ها معادل نوكلئوزوم و نخ بين مهره ها معادل DNA است.

تعداد و ساختار كروموزوم ها ، بر رشد و نمو تأثير مي گذارد.

• 28- در سلول ، كروموزوم ها دو به دو از نظر شكل ، اندازه و محتوي به هم شبيه هستند كه به آن ها كروموزوم هاي همتا يا جفت گفته مي شود.
• 29- از دو كروموزوم همتا در هر سلول يكي از پدر و ديگري از مادر به فرزند رسيده است.
• 30- 46 كروموزوم سلول هاي پيكري انسان دو مجموعه ي 23 كروموزومي تشكيل شده است كه يك مجموعه از پدر و مجموعه ي ديگر از مادر به فرزند رسيده است.
• 31- وقتي يك سلول مثل سلول پيكري انسان ، دو مجموعه كروموزوم دارد ، مي گويند آن سلول ديپلوئيد است.
• 32- وقتي يك سلول مثل سلول جنسي (گامت ) انسان ، فقط يك مجموعه كروموزوم دارد ، مي گويند آن سلول هاپلوئيد است.
• 33- براي نشان دادن يك مجموعه كروموزوم از نماد n استفاده مي شود و به آن عدد هاپلوئيد گفته مي شود.
• 34- براي نشان دادن دو مجموعه كروموزوم از نماد n2 استفاده مي شود و به آن عدد ديپلوئيد گفته مي شود.
• 35- عدد ديپلوئيد در سلول هاي پيكري انسان به صورت 46 = n2 نشان داده مي شود.
• 36- ادغام دو گامت هاپلوئيد ( n ) لقاح نام دارد كه در طي آن سلول تخم (زيگوت ) كه ديپلوئيد (n2 ) است پديد مي آيد.
• 37- زيگوت اولين سلول جانداري است كه به تازگي تشكيل شده است.
• 38- زيگوت با تقسيم هاي پي در پي ، سلول هاي بدن يك جاندار پر سلولي را پديد مي آورد كه انواع مختلفي دارند و از نظر شكل و وظفه با هم متفاوت‌اند.

تعداد كروموزوم ها

• 39- تعداد كروموزوم هاي هر جاندار مشخص است.
• 40- كروموزوم هاي سلول هاي جانداراني كه از يك گونه هستند ، عموماً يكسان است.
• 41- مگس سركه در هر سلول 8 كروموزم دارد ، بعضي سرخس ها بيش از 500 كروموزوم و قارچ ها پني سليوم 1 جفت ( دو عدد ) كروموزوم دارد.
• 42- تعداد كروموزوم هاي بعضي گونه ها با يكديگر يكسان است ، مثل سيب زميني ، آلو و شامپانزه كه هر سه 48 كروموزوم در سلول پيكري خود دارند.
• 43- مساوي بودن تعداد كروموزوم هاي چند گونه دليل بر شباهت نيست ، چون چيزي كه مهم است ، محتواي كروموزوم ها است.
• 44- شكل ، اندازه و ساختار كروموزوم ها ، حتي در گونه هايي كه عدد كروموزومي آنها يكسان است ، با هم تفاوت دارد.

كروموزوم ها و تعيين جنسيت

• 45- از 23 جفت كروموزوم سلول هاي پيكري انسان ، 22 جفت اتوزوم ، غير جنسي و يك جفت جنسي هستند.
• 46- كروموزوم هاي غير جنسي در تعيين جنسيت مستقيماً نقش ندارند ولي كروموزوم هاي جنسي ، ژن هاي مسئول تعيين جنسيت را در بر دارند.
• 47- در انسان و بسياري از جانداران ، دو كروموزوم جنسي مسئول تعيين جنسيت را X و Y مي نامند.
• 48- در انسان ژن هايي كه سبب مي شوند تخمك لقاح يافته به نوزاد پسر نمو يابد در كروموزوم Y واقع هستند.
• 49- هر فردي كروموزوم Y داشته باشد ، پسر و اگر آن را نداشته باشد ، دختر است.
• 50- در مرد ها كروموزوم هاي جنسي XY و در زن ها XX هستند.
• 51- در بعضي حشرات مثل ملخ ها ، كروموزوم Y وجود ندارد و كروموزوم هاي جنسي در ماده ها XX و در نر ها XO مي باشد.
• 52- در XO ، حرف O نشان دهنده ي نبودن كروموزوم مي باشد. ( O به معني تهي يا خالي )
• 53- در پرنده ها و پروانه ها ، نرها دو كروموزوم X و ماده ها فقط يك كروموزوم X‌ دارند .
• 54- در پروانه ها و پرنده ها ، كروموزوم هاي X و Y را به ترتيب به صورت Z و W نشان مي دهند.
• 55- در پرنده ها و پروانه ها نر ها داراي كروموزوم هاي جنسي ZZ و ماده ها داراي كروموزوم هاي جنسي ZW هستند.

تغيير در ساختار كروموزوم ها

• 56- تغيير در ساختمان كروموزوم ها را جهش مي نامند.
• 57- شكسته شدن كروموزوم ها منجر به ايجاد 4 نوع جهش مي شود.
• a. حذف : قطعه اي از كروموزوم در اثر شكسته شدن كاملاً از آن جدا و حذف مي شود.

•b. مضاعف شدن : قطعه اي از كروموزوم در اثر شكسته شدن ، از آن جدا و به كروموزوم همتاي آن اضافه مي شود.

•c. واژگوني : قطعه اي از كروموزوم بر اثر شكسته شدن ، جدا و در جهت معكوس به جاي اول خود متصل مي شود.

•d. جابجايي : قطعه‌اي ازكروموزوم بر اثر شكسته شدن ، جدا و به كروموزومي غير همتا متصل مي شود.

• 58- در بسياري از موارد ، جهش هاي حذفي باعث مرگ سلول تخم مي شوند.

نكات فصل ششم درس زيست شناسي- سوم تجربي - كروموزوم ها و ميتوز- قسمت 2

چرخه ي سلول

• 6- تقسيم سلول هاي يوكاريوتي نسبت به سلول هاي پروكاريوتي پيچيده تر است چون در اين تقسيم هم سيتوپلاسم و هم هسته هر دو تقسيم مي شوند. همچنين قبل از تقسيم لازم است اندامك هاي مختلف به درستي در فضاي سلول بازآرايي شوند تا بتوانند به گونه اي مناسب بين سلول هاي دختر توزيع شوند.
• 7- مراحل زندگي يك سلول يوكاريوتي به صورت يك چرخه نشان داده مي شود كه به آن چرخه ي سلول گفته مي شود.
• 8- چرخه ي سلول ، از پايان يك تقسيم شروع مي شود و تا پايان تقسيم بعدي ادامه مي يابد.
• 9- چرخه ي سلول خود شامل 5 مرحله است 1-G1 2- S 3- G2 4- ميتوز 5- سيتوكينز
• 10- حدود 90% زندگي يك سلول در سه مرحله ي اول آن مي گذرد كه به آن اينتر فاز گفته مي شود.
• 11- در مرحله ي G1 سلول به سرعت رشد مي كند و بزرگ مي شود.
• 12- در مرحله ي سنتز( S ) ، DNA همانند سازي مي كند و هر كروموزوم از دو كروماتيد يكسان كه در محل سانترومر به هم متصل هستند تشكيل شده است ؛ ولي كروماتيد هنوز فشرده و ضخيم نشده اند.
• 13- در مرحله ي G2 ، تمهيدات لازم براي تقسيم هسته فراهم مي شود و همانند سازي ميتوكندري و ساير اندامك ها صورت ميگيرد.
• 14- ميتوز فرآيندي است كه طي آن هسته ي سلول بدون كاهش تعداد كروموزوم ها به دو هسته تقسيم مي شود.
• 15- بعد از ميتوز ، هسته هاي جديد همان تعداد كروموزوم سلول مادر را دارند ولي در اين زمان ، كروموزوم ها تك كروماتيدي هستند.
• 16- سيتوكينز فرآيندي است كه طي آن سيتوپلاسم سلول تقسيم مي شود.
• 17- گاهي هسته ي سلول چند بار تقسيم مي شود ولي سيتوكينز انجام نمي شود ، در اين حالت سلول چند هسته اي به وجود مي آيد.
• 18- نمونه ي سلول هاي چند هسته اي ، سلول هاي ماهيچه اي مخطط مي باشند.
• 19- ميتوز و سيتوكينز به منظور رشد ، ترميم و توليد مثل غير جنسي انجام مي شوند.

تنظيم چرخه ي سلول

• 20- نقاط وارسي ، زمان هاي حساسي در چرخه ي سلولي هستند كه در اين زمان ها ، عبور سلول از يك مرحله به مرحله ي ديگر كنترل مي شود.
• 21- در نقاط وارسي تا هنگامي كه مرحله ي قبل تكميل نشده باشد ، از ورود سلول به مرحله ي بعد جلوگيري مي شود.
• 22- نقاط وارسي در سه نقطه ي چرخه ي سلولي قرار دارند 1- پايان G1 2- پايان G2 3- پايان ميتوز
• 23- سرطان ، تقسيم و رشد غير عادي سلول ها است .
• 24- دليل اصلي سرطان ها ، تغيير ناگهاني ژني در سلول (جهش ) مي باشد.
• 25- جهش هاي سرطان زا دو دسته اند 1- دسته اي كه سبب توليد بيش از حد مولكول هاي محرك رشد و تقسيم سلول ها مي شوند.2- جهش هايي كه پروتئين هاي مسئول كند و يا متوقف كردن چرخه ي سلول را غير فعال مي كنند.
• 26- بسياري از جهش هاي سرطان زا نتيجه ي تأثير عوامل محيطي هستند بنابراين شيوه ي زندگي در ابتلا به سرطان اثر دارد.
• 27- مصرف مواد مخدر و دخانيات ، اشعه ها و پرتو ها ، مصرف غذا ها و هواي آلوده به تركيبات شيميايي ، احتمال سرطان را زياد مي كنند.

ميتوز و سيتو كينز

• 1- در هنگام ميتوز كروماتيد هاي هر كروموزوم از هم جدا مي شوند و به سوي دو قطب سلول حركت مي كنند.
• 2- دوك تقسيم ، ساختاري است متشكل از سانتريول ها و گروهي از ميكروتوبول ها كه در حركت دادن كروموزوم ها هنگام تقسيم ، نقش دارند.
• 3- هر سلول جانوري و سلول هاي بدون ديواره ، به طور معمول يك جفت سانتريول در نزديكي هسته دارد.
• 4- هر سانتريول يك جسم كوچك استوانه اي است و دو سانتريول با زاويه اي 90 درجه اي نسبت به يكديگر قرار مي گيرند. ( عمود بر هم )
• 5- سانتريول ها در مرحله ي G2 از چرخه ي سلول همانند سازي مي كنند .
• 6- هر سلول جانوري در هنگام ورود به ميتوز 2 جفت سانتريول ( 4 عدد سانتريول ) دارد.
• 7- در هنگام ميتوز ، جفت سانتريول ها ، شروع به جدا شدن از هم مي كنند و به سوي دو قطب سلول حركت مي كنند.
• 8- هنگام دور شدن جفت ساتريول ها از هم ، بين آنها رشته هايي پروتئيني شكل مي گيرد و ساختار دوك پديد مي آيد.
• 9- سانتريول ها و رشته هاي دوك هردو از لوله هايي توخالي از جنس پروتئين ساخته شده اند كه ميكروتوبول ناميده مي شود.
• 10- هر رشته ي دوك از يك ميكروتوبول ساخته شده است.
• 11- هر سانتريول از 9 دسته ي سه تايي ( 27 رشته ) ميكروتوبول ساخته شده است.
• 12- سلول هاي بسياري از گياهان اگر چه سانتريول ندارند ، اما دوك مي سازند. ( دوك بدون سانتريول )

مراحل ميتوز

• 13- ميتوز فرآيندي به هم پيوسته است كه براي آساني مطالعه آن را به 4 مرحله ، تقسيم كرده اند.
• 14- چهار مرحله ي ميتوز به ترتيب عبارتند از 1- پروفاز 2- متافاز 3- آنافاز 4- تلوفاز
• 15- در پروفاز :

• a. رشته هاي دراز و در هم تنيده ي كروماتين به تدريج كوتاه و ضخيم مي شوند و كروموزوم هاي مضاعف قابل ديدن مي شوند.
• b. پوشش هسته ناپديد مي شود.
• c. با دور شدن سانتريول ها از همديگر ، دوك تشكيل مي شود.

• 16- در متافاز :

• a. كروموزوم هاي مضاعف به سمت وسط سلول حركت كرده و در سطح استوايي سلول رديف مي شوند.
• b. هر رشته هاي دوك از يك سو به قطب سلول و از سوي ديگر به سانترومر كروموزوم متصل مي شود.
• c. در متافاز ، كروماتيد ها بيشترين فشردگي را پيدا كرده اند.

• 17- در آنافاز دو كروماتيد خواهري هركروموزوم ، از محل سانترومر ازيكديگر جدا مي شوند و بر اثر كوتاه شدن رشته هاي دوك متصل به سانتريول ها به سوي قطب ها كشيده مي شوند.
• 18- در تلوفاز :

• a. در هريك از دو قطب ، پوشش هسته در اطراف كروماتيد ها ( كه هم اكنون كروموزوم نام دارند) تشكيل مي شوند.
• b. كروموزوم ها از حالت فشردگي خارج مي شوند و دوباره حالت باريك و دراز پيدا كرده و رشته ي كروماتيني را به وجود مي آورند.
• c. در اين مرحله دوك تقسيم از بين مي رود.

• 19- سيتوكينز : در بسياري از موارد بعد از ميتوز رخ مي دهد و در طي آن سيتوپلاسم سلول به دو نيم مي شود.

• a. در سيتوكينز سلول هاي جانوري ، كمربندي از رشته هاي پروتئيني درميانه ي سلول ايجاد مي شود كه با تنگ شدن آن سلول به دو نيم مي شود.
• b. در سلول هاي گياهي ، وزيكول هايي توسط دستگاه گلژي ساخته مي شود كه در ميانه ي سلول به هم مي پيوندند و صفحه اي را پديد مي آروند كه طرح اوليه ي ديواره ي اسكلتي سلول است.

نكات فصل ششم درس زيست شناسي- سوم تجربي - كروموزوم ها و ميتوز- قسمت 2

چرخه ي سلول

• 1- تقسيم سلول هاي يوكاريوتي نسبت به سلول هاي پروكاريوتي پيچيده تر است چون در اين تقسيم هم سيتوپلاسم و هم هسته هر دو تقسيم مي شوند. همچنين قبل از تقسيم لازم است اندامك هاي مختلف به درستي در فضاي سلول بازآرايي شوند تا بتوانند به گونه اي مناسب بين سلول هاي دختر توزيع شوند.
• 2- مراحل زندگي يك سلول يوكاريوتي به صورت يك چرخه نشان داده مي شود كه به آن چرخه ي سلول گفته مي شود.
• 3- چرخه ي سلول ، از پايان يك تقسيم شروع مي شود و تا پايان تقسيم بعدي ادامه مي يابد.
• 4- چرخه ي سلول خود شامل 5 مرحله است 1-G1 2- S 3- G2 4- ميتوز 5- سيتوكينز
• 5- حدود 90% زندگي يك سلول در سه مرحله ي اول آن مي گذرد كه به آن اينتر فاز گفته مي شود.
• 6- در مرحله ي G1 سلول به سرعت رشد مي كند و بزرگ مي شود.
• 7- در مرحله ي سنتز( S ) ، DNA همانند سازي مي كند و هر كروموزوم از دو كروماتيد يكسان كه در محل سانترومر به هم متصل هستند تشكيل شده است ؛ ولي كروماتيد هنوز فشرده و ضخيم نشده اند.
• 8- در مرحله ي G2 ، تمهيدات لازم براي تقسيم هسته فراهم مي شود و همانند سازي ميتوكندري و ساير اندامك ها صورت ميگيرد.
• 9- ميتوز فرآيندي است كه طي آن هسته ي سلول بدون كاهش تعداد كروموزوم ها به دو هسته تقسيم مي شود.
• 10- بعد از ميتوز ، هسته هاي جديد همان تعداد كروموزوم سلول مادر را دارند ولي در اين زمان ، كروموزوم ها تك كروماتيدي هستند.
• 11- سيتوكينز فرآيندي است كه طي آن سيتوپلاسم سلول تقسيم مي شود.
• 12- گاهي هسته ي سلول چند بار تقسيم مي شود ولي سيتوكينز انجام نمي شود ، در اين حالت سلول چند هسته اي به وجود مي آيد.
• 13- نمونه ي سلول هاي چند هسته اي ، سلول هاي ماهيچه اي مخطط مي باشند.
• 14- ميتوز و سيتوكينز به منظور رشد ، ترميم و توليد مثل غير جنسي انجام مي شوند.

تنظيم چرخه ي سلول

• 15- نقاط وارسي ، زمان هاي حساسي در چرخه ي سلولي هستند كه در اين زمان ها ، عبور سلول از يك مرحله به مرحله ي ديگر كنترل مي شود.
• 16- در نقاط وارسي تا هنگامي كه مرحله ي قبل تكميل نشده باشد ، از ورود سلول به مرحله ي بعد جلوگيري مي شود.
• 17- نقاط وارسي در سه نقطه ي چرخه ي سلولي قرار دارند 1- پايان G1 2- پايان G2 3- پايان ميتوز
• 18- سرطان ، تقسيم و رشد غير عادي سلول ها است .
• 19- دليل اصلي سرطان ها ، تغيير ناگهاني ژني در سلول (جهش ) مي باشد.
• 20- جهش هاي سرطان زا دو دسته اند 1- دسته اي كه سبب توليد بيش از حد مولكول هاي محرك رشد و تقسيم سلول ها مي شوند.2- جهش هايي كه پروتئين هاي مسئول كند و يا متوقف كردن چرخه ي سلول را غير فعال مي كنند.
• 21- بسياري از جهش هاي سرطان زا نتيجه ي تأثير عوامل محيطي هستند بنابراين شيوه ي زندگي در ابتلا به سرطان اثر دارد.
• 22- مصرف مواد مخدر و دخانيات ، اشعه ها و پرتو ها ، مصرف غذا ها و هواي آلوده به تركيبات شيميايي ، احتمال سرطان را زياد مي كنند.

ميتوز و سيتو كينز

• 1- در هنگام ميتوز كروماتيد هاي هر كروموزوم از هم جدا مي شوند و به سوي دو قطب سلول حركت مي كنند.
• 2- دوك تقسيم ، ساختاري است متشكل از سانتريول ها و گروهي از ميكروتوبول ها كه در حركت دادن كروموزوم ها هنگام تقسيم ، نقش دارند.
• 3- هر سلول جانوري و سلول هاي بدون ديواره ، به طور معمول يك جفت سانتريول در نزديكي هسته دارد.
• 4- هر سانتريول يك جسم كوچك استوانه اي است و دو سانتريول با زاويه اي 90 درجه اي نسبت به يكديگر قرار مي گيرند. ( عمود بر هم )
• 5- سانتريول ها در مرحله ي G2 از چرخه ي سلول همانند سازي مي كنند .
• 6- هر سلول جانوري در هنگام ورود به ميتوز 2 جفت سانتريول ( 4 عدد سانتريول ) دارد.
• 7- در هنگام ميتوز ، جفت سانتريول ها ، شروع به جدا شدن از هم ميكنند و به سوي دو قطب سلول حركت مي كنند.
• 8- هنگام دور شدن جفت ساتريول ها از هم ، بين آنها رشته هايي پروتئيني شكل مي گيرد و ساختار دوك پديد مي آيد.
• 9- سانتريول ها و رشته هاي دوك هردو از لوله هايي توخالي از جنس پروتئين ساخته شده اند كه ميكروتوبول ناميده مي شود.
• 10- هر رشته ي دوك از يك ميكروتوبول ساخته شده است.
• 11- هر سانتريول از 9 دسته ي سه تايي ( 27 رشته ) ميكروتوبول ساخته شده است.
• 12- سلول هاي بسياري از گياهان اگر چه سانتريول ندارند ، اما دوك مي سازند. ( دوك بدون سانتريول )

مراحل ميتوز

• 13- ميتوز فرآيندي به هم پيوسته است كه براي آساني مطالعه آن را به 4 مرحله ، تقسيم كرده اند.
• 14- چهار مرحله ي ميتوز به ترتيب عبارتند از 1- پروفاز 2- متافاز 3- آنافاز 4- تلوفاز
• 15- در پروفاز :

• a. رشته هاي دراز و در هم تنيده ي كروماتين به تدريج كوتاه و ضخيم مي شوند و كروموزوم هاي مضاعف قابل ديدن مي شوند.
• b. پوشش هسته ناپديد مي شود.
• c. با دور شدن سانتريول ها از همديگر ، دوك تشكيل مي شود.

• 16- در متافاز :

• a. كروموزوم هاي مضاعف به سمت وسط سلول حركت كرده و در سطح استوايي سلول رديف مي شوند.
• b. هر رشته هاي دوك از يك سو به قطب سلول و از سوي ديگر به سانترومر كروموزوم متصل مي شود.
• c. در متافاز كروماتيد ها بيشترين فشردگي را پيدا كرده اند.

• 17- در آنافاز دو كروماتيد خواهري هركروموزوم ، از محل سانترومر ازيكديگر جدا مي شوند و بر اثر كوتاه شدن رشته هاي دوك متصل به سانتريول ها به سوي قطب ها كشيده مي شوند.
• 18- در تلوفاز :

• a. در هريك از دو قطب ، پوشش هسته در اطراف كروماتيد ها ( كه هم اكنون كروموزوم نام دارند) تشكيل مي شوند.
• b. كروموزوم ها از حالت فشردگي خارج مي شوند و دوباره حالت باريك و دراز پيدا كرده و رشته ي كروماتيني را به وجود مي آورند.
• c. در اين مرحله دوك تقسيم از بين مي رود.

• 19- سيتوكينز كه در بسياري از موارد بعد از ميتوز رخ مي دهد و در طي آن سيتوپلاسم سلول به دو نيم مي شود.

• a. در سيتوكينز سلول هاي جانوري ، كمربندي از رشته هاي پروتئيني درميانه ي سلول ايجاد مي شود كه با تنگ شدن آن سلول به دو نيم مي شود.
• b. در سلول هاي گياهي ، وزيكول هايي توسط دستگاه گلژي ساخته مي شود كه در ميانه ي سلول به هم مي پيوندند و صفحه اي را پديد مي آروند كه طرح اوليه ي ديواره ي اسكلتي سلول است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

نويسنده : ali | تاريخ : پنج شنبه 4 اسفند 1390برچسب:, | نوع مطلب : <-PostCategory-> |